بیع محاباتیبیع محاباتی همان بیع به اقلّ از ثمن المثل است. ۱ - منظور از بیع محاباتیدر عقد بیع، معمولاً طرفین می‌کوشند، تا آن‌جا که ممکن است، تعادل ارزش عوضین حفظ شود. ازینرو بیع را از «عقود مبنی بر مغابنه» می نامند. براین پایه، هرگاه میان ارزش عوضین تفاوتی فاحش و عدم تعادلی غیرقابل مسامحه وجود داشته باشد، و مغبون به هنگام عقد از ارزش مورد معامله آگاه نباشد، به استناد خیار غبن، حق برهم زدن معامله را خواهد داشت. [۱]
مواد ۴۱۷ـ ۴۱۸، قانون مدنی.
اما اگر به لحاظ دخالت امری عاطفی و مانند آن از روی علم و عمد تعادل ارزش عوضین مورد توجه قرار نگیرد و ارزش مبیع و ثمن عرفاً متفاوت باشد، این خروج از تعادل میان تعهدات طرفین را «محابات» و آن را بیع محاباتی می‌نامند که در آن خیار غبن وجود ندارد. [۲]
محمدجعفر جعفری لنگرودی، دائره المعارف حقوق مدنی و تجارت، ج۱، ص۵۹۹، ج ۱، تهران ۱۳۵۷ش.
۱.۱ - شرط در بیع محاباتیالبته باید به قصد واقعی طرفین عقد توجه کرد، و اگر مثلاً معلوم شود که قصد آن دو از عقد مزبور «هبه» بوده، باید مقررات آن نوع عقد را بر روابط طرفین حاکم دانست. [۳]
ناصر کاتوزیان، حقوق مدنی: معاملات مُعوّض، ج۱، ص۳۹، عقود تملیکی، بیع، معاوضه، اجاره، قرض، تهران ۱۳۷۴ش.
۲ - پانویس
۳ - منابعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بیع»، شماره۲۴۸۸. |